Максут Бактибаев Бахтжанович

Қазақстандағы ауыл шаруашылығы саласының қазіргі жай-күйін былайша бағалауға болады: үлкен әлеует бар, бірақ осы әлеуеттен тек 10% ғана пайдаланылады. Бірінші себеп-жер заңнамасының ескіруіне байланысты жер ресурстарының қолжетімсіздігі. Екінші-бұл салаға қаржыландырудың болмауы. Үшіншісі-сала сараптамасының болмауы. Төртінші, ең бастысы, бұл саланы дамытуда мемлекеттің басымдығының болмауы. Алайда, барлық проблемалар мен қиындықтарға қарамастан, соңғы 5-10 жылда жақсы жаққа белгілі бір өзгерістер болды. Біз республикада етті мал шаруашылығы дами бастағанын көріп отырмыз.

Кадрлармен жағдайды келесідей сипаттауға болады: салаға өте аз жастар келеді, ал жетілген, қазірдің өзінде жұмыс істейтін кадрлар жаңа нәрсені игеруге ынталы емес. Сондықтан ЖОО және ТжКБ студенттерін оқыту бағдарламаларында нақты практикалық білім алуға баса назар аудару қажет.

Жаңа технологияларға келетін болсақ, ауыл шаруашылығында автоматтандырудың өсуі, адам факторынан кету байқалады. Республиканың ауыл шаруашылығы (атап айтқанда, өсімдік шаруашылығы) үшін негізгі тренд – дамыған суару болып табылады.

Қарапайым мысал келтірейін. Жыл сайынғы өсімдікті, мысалы, жүгеріні өсіру үшін жоғары өсу әлеуеті бар сапалы тұқымдар қажет, өсімдік топырақтан алатын және күн сәулесі қажет қоректік заттар (калий, фосфор, азот және т.б.) қажет. Бірақ ең бастысы ылғал қажет. Егер ингредиенттердің біреуі болмаса, сіз егін жинамайсыз. Біздің жағдайда сіз тұқым, тыңайтқыш сатып ала аласыз, Күн сәулесі жеткілікті, бірақ бізде ылғал, жаңбыр аз. Ылғал пайда болады-бұл қауіп және тек суармалы егіншілік жауап береді. Суармалы егіншілік жылыжай өндірісіне қарағанда арзан болады, өйткені ештеңе салудың қажеті жоқ, бар суды өзендер мен еріген сулардан егістіктерге "жеткізу" керек. Егер біз суаруды дамытуды бастамасақ, онда біз үлкен проблемаға тап боламыз. Қазір бізде бұл үшін технологиялар да, кадрлар да, тәжірибе де жоқ. Бұған ерекше назар аудару керек.

Автоматтандырудың дамуымен бізге тар профильдегі мамандар, сол агроном-селекционерлер қажет емес деп ойлаймын, автоматика нақты шешімдер қабылдап, осы шешімдерді орындау үшін адамнан жақсы болады. Алайда, автоматтандырудың таралуымен де, жер бетінде жұмыс істейтін адамдар қажет болады. Ауылдағы өмір ыңғайлы және ыңғайлы болған жағдайда ғана ақылды, білімді адамдарды салаға жұмысқа тартуға болады.