Анатолий Борисович Никифоров

Анатолий Борисович, Сіздің ойыңызша, соңғы 5 жылда қандай 3-4 негізгі оқиға Қазақстан энергетикасына үлкен әсер етті?

•  2008-2015 жылдар кезеңінде "Тариф в обмен на инвестиции" бағдарламасы іске асырылды, ол алдымен ішінара, содан кейін амортизациясы бар барлық таза пайда, әрбір генерация жабдықты реконструкциялауға салынуы тиіс болатын. Осы кезеңде Қазақстанның көптеген станцияларында осындай құю есебінен жабдықтарды ауқымды жаңарту жүргізілді, технологияларға жаңа жүйелер енгізіле бастады. Бұл бизнес үшін жақсы серпін болды. Сондай-ақ генерацияның дәстүрлі саласына есеп айырысу-қаржы орталығы арқылы жүзеге асырылатын "Жасыл энергия" саясаты әсер етеді. Яғни, барлық жасыл энергия дәстүрлі генерация арасында бөлінеді, біз жасыл тариф бойынша сатып аламыз және қазіргі тариф бойынша сатамыз. Нәтижесінде ұйымдар шығынға ұшырайды, өйткені біз көбірек жасыл энергия сатып ала аламыз және оны есептеу кезінде ескермейміз.

Екінші маңызды сұрақ: сіздің ойыңызша, сарапшы ретінде, энергия өндіру тізбегінде, жақын арада мұндай технологиялық серпілісті күтуге болады ма?

•  Шынымды айтсам, алдағы 5 жылда ешқандай ерекше өзгерістер болмайды. Біздің барлық ЖЭС өз резервін сарқып алғаны ешкімге құпия емес, сондықтан да негізгі энергетикалық жабдықтар жаңғыртуды және реконструкциялауды талап етеді. Өзгерістер осы модернизацияның инвестиция көздеріне байланысты болады. Қазір ПТ-80-ден бірдей көлемде ПТ-100 жасауға болатын Турбиналық жабдықтардың жаңа әзірлемелері бар, сонымен қатар бу өнімділігін арттыруға болады. Сондықтан қандай да бір технологиялық серпілісті қаржыландыру көзі болған кезде ғана күтуге болады. Мысалы, біз өз станциямызда қаржыландыруды көрмейінше, осындай жобаларды әзірлеу туралы ойланамыз. Алайда, дайын болу үшін біз алдын-ала жұмыс жүргізіп жатырмыз.

Сіздің ойыңызша, энергияны тұтыну құрылымының өзгеру қаупі бар ма?

• Барлығы Қазақстанда Индустрияландыру және даму бойынша қатар енгізілетін бағдарламаларға байланысты болады. Егер біз алдағы перспективалар туралы айтатын болсақ, онда генерация тұтынушылар болған жағдайда ғана сұранысқа ие болады.

Алдағы 10 жылда қандай субъектілер мен оқиғалар шешуші рөл атқарады? 

Біздің қызметкерлер туралы ұмытпау керек деп ойлаймын. Қазіргі уақытта тренд қазір оң емес. Менің ойымша, біздің жоо-да даярланып жатқан кадрлар жұмысқа мүлдем шикі күйінде келеді. Бұл ретте біз бұрын болған орта буын институттары мен кәсіптік техникалық училищелерден айтарлықтай айрылдық. Яғни, мамандар келіп, бірден менеджер болғысы келеді, тіпті қолмен жұмыс істей алмайды және өндірістің барлық технологиясын түсінбейді. Сондай-ақ, бұрын сұранысқа ие болған мамандықтардың бір бөлігі оқу бағдарламасынан шығып кетті. Сондықтан қазақстандық Энергетика үшін қызметкерлерді даярлау жоғары оқу орындарында да, кәсіби мекемелерде де өте ақсап тұр.

Егер сізде жеткілікті көп ақша болса, онда сіз энергетика саласындағы қандай басты мәселені шешер едіңіз?

• Мен оларды дәстүрлі емес энергия өндірудің барлық жаңа технологияларын жүйелейтін институт немесе ғылыми орталық құруға бөлер едім. Егер бізде Қазақстанда жаңа технологияларды шоғырландырып, қазіргі заманғы қажеттіліктерге бейімдейтін осындай ұйым болса, онда бұл ұзақ мерзімді перспективада өз жемісін берер еді. — Егер шексіз сізде ақша болса, онда сіз энергияның қай саласына ақша салар едіңіз? - Егер инвестор ретінде болса, онда маневр жасауға мүмкіндік беретін энергияны сақтау жүйелеріне оралыңыз. Осы тәжірибені зерттей отырып, экологиялық және экономикалық тиімділік, энергия жүйесінің сенімділігі бар екенін байқауға болады. Сондай-ақ, жалпы алғанда, Қазақстан үшін гидроэнергетика сияқты саланы қарастыру өзекті екенін атап өткім келеді. Біздің зерттеулерімізге сәйкес, өзендердің әлеуеті өте үлкен. Тағы да, мен қазір "Қазгидромет" сияқты қажетті институттардың жоқ екенін түсінемін, олар мұны болжап, жобалап, өзендердің гидрологиясын зерттей алады. Екінші жағынан, бұл тек электр энергиясы ғана емес, бұл Қазақстан үшін судың үлкен қоры. Жерді суару үшін пайдалануға болады, бұл агроөнеркәсіптік кешеннің дамуына көмектеседі. Сондықтан бұл саланы Қазақстанда да дамыту керек.