Ержанов Умирсерик Кузтаевич

2008-2009 жылдардағы дағдарыс сала үшін қолайлы болды – ақшаның құнсыздануы мен кедендегі проблемалар ішкі нарыққа назар аударуға мүмкіндік берді. Қазіргі жағдай да осыған ұқсас. ҚазМұнайГаз, Қазатомпром, «Қазақстан Темір Жолы» сияқты ірі компаниялар, сонымен бірге мемлекеттік сыңайлы сектор, ауыл шаруашылығы ішкі нарық өнімдеріне бағдарланатын болады.

ҚР машина жасау саласын индустриалды-инновациялық дамытудың мемлекеттік бағдарламасын қабылдау нәтижесінде машина жасаудың алты саласын басым деп жариялады. Осы салаларға басым тәртіпте жеңілдіктер ұсыну мен олардың дамуына арналған жағдайларды жасау туралы шешім қабылданды.

Бұл, мысалға, темір жол саласы табысты түрде даму қарқынын алуға ықпал етті. Нұр-Сұлтанда, Екібастұзда және Петропавлда соңғы бұйым түрлері – локомотивтер, жолаушылар вагоны, жүк вагондары шығарыла бастады. Ішкі нарықтың қажеттіліктерін жаба отырып, бұйымдар сыртқы нарыққа да табысты түрде экспорттала басталды. Қазір темір жолдардағы ескі локомотивтердің жылжымалы паркінің барлығын дерлік ауыстырдық. Темір жол машиналарын жасау саласында саланың дамуына ықпал ететін жаңа кәсіпорындар ашылып жатыр. Мысалы, Екібастұз қаласындағы «Проммашкомплект» заводы вагон доңғалақтарын шығаруды игерді. Егер электртехникалық машиналарды жасауды қарастырсақ, онда қазақстандық кәсіпорындар трансформаторларды, конденсаторларды, аккумуляторларды, кабель-өткізгіш бұйымдарды және басқаларын шығарып жатыр. Сала технологиялық жағынан біршама дами түсуде, перспективасында біз өзіміз шығаратын кеннен қорытынды бұйым түрлерін шығаратын боламыз. Оның жарқын үлгісі - бұл аккумуляторлар. Егер 90-ыншы жылдары 200 мыңдай аккумулятор шығару арман болса, 2000-ыншы жылдардың басында – миллион аккумулятор, ал қазіргі таңда өндіріс көлемі үш миллионға жуықтап қалды. Бұл ретте өндіріс үшін негізгі шикізат - қазақстандық қорғасын. Аккумуляторлар тек ел ішінде ғана қолданылмайды, олар Қытайға, Еуропаға, Ресейге, Беларусияға және басқа да мемлекеттерге экспортталады.

Кентау, Шымкент және Орал қалаларында орналасқан заводтарда аз және үлкен қуаттағы трансформаторлар шығарылады. Бұл кәсіпорындар бұйымдарын заманауи технологиялармен және Еуропалық мемлекеттердің тиісті стандарттары бойынша шығарады. Қазақстанда ерекше және ТМД елдерінде баламасы жоқ Өскемен қаласындағы конденсаторлар өндірісі бар. Конденсаторлар - бұл реактив қуат компенсаторлары, ол энергия үнемдеуші кәсіпорындардың сұранысына ие энергия үнемдеуші жабдық. Бұйымның 70% артығы экспортқа шығарылады. Мен көптеген жылдар бойы заводта еңбек еттім. ЖОО мен колледж бітірушілері жұмыс орындарына келгенде үнемі қайтадан оқудан өтетіндігін байқайтынмын. Ол үшін тәлімгерлер жұмылдырып, жастардың алғашқы қадамына жәрдемдесетін еді. Тәлімгерлік жұмысы нық қойылған кәсіпорындарда жас кадрлармен проблемалар туындамайтын еді.

Сонда да, жас мамандардың кәсіптік деңгейі олардың өздеріне байланысты болады. Оның жаңа жұмыс түрін, жаңа кәсіпті игеруге ниеті болады ма, жоқ па? Және де жас кадрлар, тек олар ғана емес, барлығы өздерінің кәсіптік біліктілік деңгейлерін арттырып, жаңа жабдықтарда жұмыс істеу дағдыларын меңгеруі тиіс.

Сонымен қатар, кәсіпорындар өз қызметкерлерін заводта еңбек етуге деген ниеті болатындай оқуға жіберуі тиіс. Кадрлардың тұрақтамауы жоғары деңгейдегі кәсіпорындарда басшылық өз қызметкерлерінің қамын жеткілікті түрде ойламайды, және соның салдарынан, өнеркәсіптік жабдықтар бос тұрып қалып, толық қуатында қолданылмайды. Жұмыскерлер өздеріне деген қамқорлықты сезініп, жұмысқа деген талпыныстары болатындай ынталандыру керек. Маман жұмысына келіп, таза киімін киіп, уақытылы ас ішіп, ауысымнан кейін жуынса дейміз.

Өз технологияларын жақсартып, жұмыс орындарының таза және қолайлы болуын ойлайтын кәсіпорындар қазіргі таңда тиімді түрде - өндірісте тоқтаусыз және кадрлардың тұрақтамау мәселелерінсіз жұмыс істеп жатыр. Мұндай жағдайларда еңбек ететін адамдардың даму мүмкіндіктері бар, сол себепті олардың да берері жетерлік. Мұндай еңбек жағдайларында машина жасаудағы кадрлардың тапшылығы проблемасын да шешуге болады деп ойлаймын.