Тикенов Еркин Амангельдинович

Еркин Амангельдинович, Қазақстандағы туризм саласының ағымдағы дамуын қалай бағалар едіңіз? Сіздің пікіріңізше, соңғы 5 жыл ішінде қандай маңызды оқиғалар саланың дамуына біршама ықпал етті? Ағымдағы белгісіздік кезеңі даму перспективасының жобасында бір мәнді емес. Біз тек алға қарай жылжимыз деген үміттеміз, дағдарыстың шегінен өттік деп ойлаймыз.

Ағымдағы тыныштық - бұл нарықтың даму алдындағы серпеліске бұғып қалған кезеңі деп ойлаймыз.

Соңғы 5 жыл ішіндегі оқиғалардың белгісі Экспо-2017 көрмесін өткізу кезінде визалық режимді ырықтандыру мен Қазақстан туралы хабардар болуы артты, ашық аспанды ашу, «Нұрлы Жол» бағдарламасы және «Нұрлы Жол-2» жоспары бойынша жол инфрақұрылымына инвестициялар. Туризмнің бәсекеге қабілеттілігіне ықпал ететін жанама факторлар.

Қандай тренділердің ықпалымен әлемде қазіргі таңда туризм саласының дамуы болып жатыр деп ойлайсыз? Қандай тренділер жақын 10-15 жыл ішінде Қазақстанда саланың дамуына біршама ықпал етеді? Тренділерді қарастыра отырып, оларды ауқымды ұзақ мерзімді және аймақтық орта мерзімді деп бөлу қажет.

Халықаралық тренділер ішінен соңғы жылдары және жақын он жылдық ішінде тұрақты дамуға, табиғат жүйелерің және қауымдастықтардың экологиялылығына, олардың түпнұсқалылығын сақтауға сұраныс өсіп келе жатыр. Онлайн дистрибуция үлесі сатылым каналдарының құрылымында өсуде, клиенттердің қажеттілігі де туристік қызметтердің барлық сегменттерде қолма қол ақшасыз төлемде де өсуде.

Онлайн дистрибуция стандарттары Қазақстанға келді, бірақ барлық жерде танымал емес. Автоматтандыруға арналған тренд әлемде бекітіліп, Орталық Азия нарығына белсенді түрде енуде.

Көліктегі ең ірі ойыншылар мен қонақжайлылықты бұрыннан бері Big Data жинау және талдау жүйесіне белсенді түрде инвестиция салуда. Ең ірі компанияларға әлі де деректер әлемін ашу қажет, бірақ олар қазір болжамдарды тезірек тестілеп, бәсекеге қабілетті артықшылықтарды алады.

Шартты түрде уақытша тренділерден - бұл шекаралардың жабылуы, ішкі туризмдегі фокус пен әлеуметтік қашықтыққа сұратулар, олар бизнес-модельдерді, туристік өнімдерді және жылжу каналдарын өте қатты бұзады. Сіздің пікіріңізше, қандай технологиялар жақын уақытта саланың дамуына ықпал етеді?

Маркетинг тиімділігін, компанияның қызметтерін немесе өнім сапасын сатуды, атап айтқанда бот мессенджерлері түрінде автоматтандыру, контенттерді құру құрал-саймандары мен AR/VR көмегімен сатуды ынталандыру құрал-саймандарының ықтималдылығын алады.

Ұзақ мерзімді тренд - бұл туристік қызметтер платформасының басым болуы, атап айтқанда, онлайн-тревел-агенттіктері, әлеуметтік желілер, геосервистер мен іздеу жүйелері, туристік бизнесте әлі де үлкен үлеске ие болуда.

Біршама күшті технологиялық прогресс көп ірі ойыншылар мен стандартты қызметтер бар туризм тігінде ғана байқалады.

Ал туристік бизнесті ауқымды ету бизнестің сипатын біраз өзгертті - бұл әуе тасымалдауы және жеке дистрибуция, желілік орналастыру орындары, ірі операторлардағы динамикалық пакеттік турлар.

Еркін Амангельдинович, Сіз 10-15 жылдан кейінгі Қазақстанның туризм саласын қалай көресіз?

Қазақстанның туризм саласы 10-15 жылдан кейін болатындығын болжау қиын, ал 10 жыл бұрынғы жоспарлап қандай болғандығына қарамастан болжау қиын. Сол себепті кертартпалық болжамды ұстанған дұрыс.

Туризм үлесі экономикада маңызды болмайды, бірақ қызмет көлемі ішкі тұтыну есебінен бірнеше есеге артады, халықтың табыс көзі артып, елде және шетелде саяхаттау дағдысын бекіткен болса.

Қызметтердің әртүрлі болуы түбегейлі өзгермейді, жеткізушілердің саны артады, бәсекелестік артады және сапасы жоғарылайды. Дамыған нарықтан қалыс қалу технологиялық жағынан мүмкін, егер саланың бәсекеге қабілетті дамуын қолдау шаралары қабылданбайды.

Қазіргі кезде қандай мамандықтардың жоқтығы Сіздердің компанияларыңыз бен жалпы саланың дамуына біршама кедергі келтіреді деп ойлайсыз? Мұндай мамандардың жоқтығы немен байланысты?

Туризм үшін жаңа мамандықтар - жаңа пікірдегі сәулетшілер, Data аналитиктер, маркетологтар, тар ауқымдағы әзірлеушілер болуы мүмкін.

Қандай мамандықтар болашақта өздерінің өзектілігін жоғалтады немесе өзгереді деген сауалға жауап бергенде, адам еңбегі роботтардан арзан бағаланады, роботтар келмейді деп атап өткім келеді.

Машиналар мен технологиялар арзандаған кезде жұмыстарын роботтар алмастыра алатын персонал экономикалық жағынан мақсатқа сай болмайды. Сонда құзыреттердің жаппай өзгеруі басталады.